១០ចំណុចសំខាន់ៗដើម្បីចៀសពី Fake News

2019-03-11 05:00:00
ព័ត៌មាន

2019-03-11 05:00:00
ចំនួនមតិ 0 | ចំនួនចែករំលែក 0

ចន្លោះមិនឃើញ

បច្ចុប្បន្ននេះជាយុគសម័យបច្ចេកវិទ្យា មនុស្សភាគច្រើនទទួលព័ត៌មានតាមអ៊ីនធឺណិតច្រើនជាងអានកាសែត ស្ដាប់វិទ្យុ និងមើលទូរទស្សន៍។ បណ្ដាញសង្គមជាប់លំដាប់លេខមួយក្នុងការចែកចាយព័ត៌មាន។ ជាមួយគ្នានេះ ក៏ជាឱកាសសម្រាប់ព័ត៌មានមិនពិត (Fake News) ចេញផ្សាយយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងផងដែរ។ បើតាម ភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានREUTERS បានស្រង់ទិន្នន័យមកបង្ហាញថា ៧០% នៃព័ត៌មានមិនពិតគឺចែកចាយតាមបណ្ដាញសង្គម Tweeter ។ ភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានដដែលបង្ហាញថា Tweeter និង Facebook ជាមុខសញ្ញាក្នុងការស៊ើបអង្កេតរបស់អ្នកច្បាប់អាមេរិក ចំពោះការមិនបានទប់ស្កាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ នេះជាសាវតារខ្លះៗទាក់ទិននឹងស្ថានភាពទូទៅនៃការចែកចាយព័ត៌មានមិនពិត (Fake News ឬ Fals News) ។

យោងតាមការណែនាំរបស់ក្រុមហ៊ុន Facebook បានបង្ហាញពីគន្លឹះមួយចំនួនដើម្បីចៀសវាងពីព័ត៌មានមិនពិត ដែលអាចឈានទៅដល់ការរើសអើងក្នុងសង្គម និងបង្កភាពវឹកវរជាដើម។

ទី១ មើលលើចំណងជើង។ Facebook អះអាងថា ព័ត៌មានបំពុល ឬមិនពិតតែងចាប់យកចំណងជើងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល អស្ចារ្យ មិនគួរឲ្យជឿបាន។ កាលណាឃើញចំណងជើងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ពេលចុចទៅអាន ឬមើលខ្លឹមសារ គឺគ្មានប្រយោជន៍សោះ ឬអាចនិយាយញុះញង់ផ្លូវចិត្តក៏មាន។

ទី២ មើលលើ Link ឲ្យច្បាស់។ ចំណុចនេះគេតែងសង្កេតឃើញមានគេហទំព័រព័ត៌មានក្លែងក្លាយជាច្រើនបន្លំ Link ឬឈ្មោះស្រដៀងគ្នានឹងគេហទំព័រដែលមានវិជ្ជាជីវៈត្រឹមត្រូវ។ ឧទាហរណ៍ថា news.sabay.com.kh ជាគេហទំព័រដែលមានក្រមសីលធម៌ត្រឹមត្រូវ និងមានអ្នកតាមដានច្រើន ក៏ប៉ុន្តែមានជនកំហូចខ្លះបានកែប្រែ Link បន្តិចទៅជា newssabaynas.in ដូច្នេះវិញ ហើយបន្លំសរសេរខ្លឹមសារមិនពិត។

ទី៣ ពិនិត្យមើលប្រភព។ ត្រូវប្រាកដថាព័ត៌មានដែលពិតគឺតែងមានប្រភព ដែលបង្ហាញដោយឈ្មោះ តួនាទី ស្ថាប័ន រូបថតជាអំណះអំណាង។ ហើយមានគេហទំព័រខ្លះទៀតឈានដល់បង្ហាញសមាសភាពអ្នកនិពន្ធព័ត៌មានផង។ ដោយឡែកគេហទំព័រព័ត៌មានមួយចំនួនមិនទាន់ល្បីឈ្មោះ គួរតែចូលទៅឆែកត្រង់ «អំពីយើង» ឬ «About» ។

ទី៤ ពិនិត្យមើលភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន។ អ្នកតាមដានព័ត៌មានត្រូវពិនិត្យមើលទម្រង់រូបរាងគេហទំព័រ អក្ខរាវិរុទ្ធ និងវេយ្យាករណ៍ជាដើម។ គេហទំព័រព័ត៌មានក្លែងក្លាយ តែងមានទម្រង់រូបរាងមិនរៀបរយ តាមលំដាប់លំដោយមានលោត Ads រញ៉េរញ៉ៃ ដែលជាប្រភពមេរោគ ចំណែកអក្ខរាវិរុទ្ធ និងវេយ្យាករណ៍មិនសុក្រឹតត្រឹមត្រូវឡើយ។ គេហទំព័រដែលមានវិជ្ជាជីវៈពិតប្រាកដគេចំណាយដើមទុនក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍រូបរាងគេហទំព័រ និងប្រើកម្មវិធីសរសេរបែបវិជ្ជាជីវៈ ដែលជួយសម្រួលការប្រកបអក្សរបានយ៉ាងសុក្រឹតបំផុត។

ទី៥ ពិចារណាលើរូបភាព។ ត្រង់នេះ Facebook បានប្រាប់ថា Fake News តែងដាក់រូបភាព ឬវីដេអូច្រើនជាងអត្ថបទ ហើយពេលខ្លះរូបភាពមិនបានបញ្ជាក់ន័យឲ្យអត្ថបទទេ (គ្រាន់តែដាក់) ។ ពេលខ្លះរូបភាពនោះជារូបពិត ហើយអ្នកសរសេរអត្ថាធិប្បាយដោយគ្មានមូលដ្ឋានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ រូបនោះអាចជារូបមកពី Internet ឬជារូបដែលថតបានដោយគ្មានវិជ្ជាជីវៈ។

ទី៦ ពិនិត្យលើកាលបរិច្ឆេទ

ទី៧ ឆែកមើលភស្តុតាងក្នុងព័ត៌មាន ថាតើមានអំណះអំណាងត្រឹមត្រូវទេ ឬគ្រាន់តែសរសេររវើរវាយ? តើមានសមាសភាគអីខ្លះក្នុងរឿងនោះ? មានការចូលរួមពីអ្នកជំនាញណាខ្លះ មានការចូលរួមពីអ្នកដែលរងផលប៉ះពាល់ដែរទេ?

ទី៨ មើលសេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មានផ្សេងទៀត។ បើមិនមានស្ថាប័នព័ត៌មានណារាយការណ៍ពីរឿងនោះទេ វាអាចជារឿងកុហក មិនពិត។

ទី៩ ជួនកាលជារឿងកំប្លែងកម្សាន្ត។ វាលំបាកបែងចែកដែរ រវាងរឿងបែបកំប្លែងកម្សាន្តអារម្មណ៍ និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ តែអ្នកតាមដានត្រូវសម្គាល់ដែរថា ប្រភពក្នុងរឿងកំប្លែងប្រតិស្ឋឡើងបែបត្លុក របៀបជាសិល្បៈមួយ ហើយសាច់រឿងគ្រាន់តែដើម្បីកម្សាន្តប៉ុណ្ណោះ។

ទី១០ គិតឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ នៅពេលអ្នកអានព័ត៌មានណាមួយ។ ហើយចែករំលែកតែព័ត៌មានចេញពីស្ថាប័នណា ដែលអ្នកទុកចិត្តបំផុត ចៀសវាងចេតនាក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មានមិនពិត។

អត្ថបទ៖ ឈិន ធារ៉ាត់